Η αδήριτη σοφία της ποίησης

« Μα πώς εξηγείται , εκείνα που είπε ένας μυαλωμένος άνθρωπος να είναι πολύ πιο ανόητα από εκείνα που μένουν μέσα του;» αναρωτιέται ο νεαρός ήρωας στον Έφηβο του Ντοστογιέφσκι.
Και αυτήν την επίγνωση της ανοησίας την αποδίδει μόνο στους ανθρώπους που είναι προικισμένοι με καθαρή και- όσο γίνεται- λεύτερη σκέψη. Γιατί υπάρχουν και οι άλλοι, που βολεμένοι στην αυταρέσκειά τους, όσο πιο κοινότοπο και ηλίθιο είναι αυτό που ξεστομίζουν, τόσο πιο πολύ επαίρονται γι’ αυτό.
Ο Ντοστογιέφσκι όμως δε μιλάει γι’ αυτούς. Μιλάει γι’ ανθρώπους που στέκονται μετέωροι, με τη βάσανο της αμφιβολίας μόνιμα ριζωμένη στη σκέψη τους .
Εδώ ακριβώς στέκεται η ποίηση. Δεν προσπαθεί να επιχειρηματολογήσει ή να πείσει για κάτι, απλά υπάρχει για όποιον την αναζητήσει. Σ’ αυτήν καταφεύγουν όσοι έχουν μέσα τους κάτι να πουν, έχουν όμως και την αδήριτη σοφία να διακρίνουν πως αυτό, μόλις το ξεστομίσουν και το φορτώσουν με το στόμφο και τη φλυαρία που χρειάζεται για να προσελκύσει την προσοχή του ακροατή, αυτόματα ακυρώθηκε. Η ποίηση αφορά αυτούς που γνωρίζουν πόσο μάταιο είναι να προσπαθείς να πείσεις πως έχεις κάτι να πεις, ανθρώπους που το βλέμμα τους είναι μονίμως στραμμένο αλλού. Ανθρώπους που τρίβονται με τις λέξεις κι όμως ,κάθε που ανοίγουν το στόμα τους , νιώθουν πως πάλι δεν είπαν τίποτε απ’ αυτό που μέσα τους κοχλάζει και πιέζει να βγει.
Ο ποιητής είναι ο άνθρωπος που « στα νεύρα του μπερδεύεται όλη η φύσις». Να ένας στίχος που είναι ποίηση : καταφέρνει να πει με μια φράση αυτό που εγώ θα ανέλυα σε μια ολόκληρη σελίδα. Μα αυτός ήταν ο Καρυωτάκης, ένας ποιητής που είχε μέσα του πράγματα να πει και με όχημα τη γλώσσα έφτιαξε στίχους ακέραιους σαν τον παραπάνω, ατόφιας ποίησης. Η γλώσσα γι’ αυτόν ήταν το όχημα και σκοπός η ποίηση.
Δεν υπαινίσσομαι κάτι με τα παραπάνω. Λέω ξεκάθαρα την άποψή μου. Και η γνώμη μου είναι πως, όταν δεν έχεις κάτι να πεις, καλύτερα να μη λες τίποτα. Ο αληθινός ποιητής γράφει ,γιατί δεν μπορεί να κάνει αλλιώς. Δεν γράφει απλά για να εκτονώσει τα συναισθήματά του. Γράφει για να μιλήσει. Όποιος δε γράφει για να μιλήσει, μπορεί να υπηρετεί τη γλώσσα με τα κείμενά του, ποίηση όμως με όχημα τη γλώσσα δε γράφει.
Γι’ αυτό και το ζητούμενο, νομίζω ,πια στην ποίηση είναι να βρούμε καθαρές φωνές , απαλλαγμένες από την εκζήτηση και τη ρητορεία, φωνές που επιβάλλουν αυτό που έχουν να πουν, γιατί πράγματι έχουν κάτι να πουν.
Η ποίηση σ’ αυτήν την περίπτωση δεν είναι πια το όχημα, αλλά ο σκοπός. Κι ο ποιητής στέκει μονάχος , κι απέναντι στα σοφίσματα των άλλων, σιωπά γόνιμα μέσω της ποίησης, προτάσσει την ηθελημένη ρητορική του ένδεια ως μόνη απάντηση στο στόμφο και τη ρητορεία.

δημοσιεύτηκε στο Βακχικόν

Σχόλια

Ο χρήστης Νimertis είπε…
πολύ ενδιαφέρουσες οι απόψεις σου Ειρήνη για ένα θέμα που πάντα είναι αιχμηρό, επίκαιρο και, τουλάχιστον για μένα, σημαντικό.

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

επική ειρωνεία

Κράχτες

Νικολάι Σταβρόγκιν