14 Μαρ 2014


Ρητορικη ένδεια [Ειρήνη Παραδεισανού, Vakxikon.gr 2013]

Της Εύης Πανταλού

Θα αναφερθώ στην Ειρήνη και στο ποιητικό της έργο πιο πολύ ως φίλη παρά ως φιλόλογος.
 Με την Ειρήνη γνωριζόμαστε από τα φοιτητικά χρόνια και από τότε μέχρι σήμερα διατηρεί ορισμένα χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν με σαφήνεια τη δημιουργική της ύπαρξη και δραστηριότητα: ένα πνεύμα ανήσυχο, με έντονες κοινωνικές και πνευματικές αναζητήσεις, ένα άτομο που αρνείται τους συμβιβασμούς και τα κοινωνικά στερεότυπα, ονειροπόλα, εκ γενετής αλλοπαρμένη ψυχή -όπως αυτοαποκαλείται στην Προσευχή-, που ισορροπεί ανάμεσα στο ιδανικό, έτσι όπως το φαντάζεται-ονειρεύεται, και στο πραγματικό, έτσι όπως το βιώνει. 

Η αίσθηση του δικαίου, είτε σε συλλογικό είτε σε ατομικό επίπεδο, και η εσωτερική ευαισθησία με την οποία προσεγγίζει τον κόσμο απηχούνται ξεκάθαρα στον συναισθηματικό και ιδεολογικό πλούτο των ποιημάτων της, όπως αντίστοιχα και η προσωπική της συστολή και μετριοφροσύνη. Αν και έγραφε από παιδί, όπως έχει αναφέρει η μητέρα της, χρειάστηκαν αρκετά χρόνια για να ξεπεράσει τους ενδοιασμούς της και να κάνει δειλά τα πρώτα της δημόσια βήματα, το 2008, μέσα από τον προσωπικό της ιστότοπο, Παρείσακτη, που φέρει τον τίτλο του τελευταίου από τα ποιήματα της συλλογής Ρητορική Ένδεια, μιας προσωπικής και αυτοαναφορικής μαρτυρίας του πώς νιώθει εντός της και πώς πιστεύει ότι τη βλέπουν οι γύρω της. 

Όλα αυτά τα στοιχεία συνθέτουν την προσωπικότητα και την ποιητική ματιά της Ειρήνης που αντανακλάται εύλογα τόσο στο εκπαιδευτικό της έργο όσο και στις διαπροσωπικές της σχέσεις, ως πολύτιμη φίλη και δημιουργικό μέλος αυτού του κόσμου. Κυρίως όμως αυτά τα στοιχεία συνέβαλαν στη συγκρότηση ενός πνευματικού έργου, δείγμα του οποίου αποτελεί η πρώτη της συλλογή ποιημάτων, Ρητορική Ένδεια. 

Στα ποιήματά της είναι διάχυτη η υπαρξιακή αγωνία, ο αγώνας του ανθρώπου να δώσει νόημα στη ζωή και να την ερμηνεύσει, να καταξιώσει την ύπαρξή του. Και η Ειρήνη διαθέτει το ταλέντο-ικανότητα να μετουσιώνει την εσωτερική της μάχη σε δημιουργική έκφραση, μέσα από στίχους, που άλλοτε δημιουργούν στον αναγνώστη ψυχική ένταση, άλλοτε γαληνεύουν, πάντα γεννούν τον προβληματισμό και σίγουρα αγγίζουν λεπτές χορδές της ψυχής μας, έστω κι αν το νόημα τους δεν είναι πάντα προφανές ή επιδέχεται ποικίλες ερμηνείες. Αλλά αυτό δεν είναι το συστατικό στο οποίο έγκειται η μαγεία της τέχνης; 

Το κλίμα που αντανακλάται είναι μελαγχολικό, σε αντιστοιχία με την πορεία ενός πνεύματος που δείχνει να ακροβατεί ή να παραπαίει, ορισμένες φορές, ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα. 

Διαβάζοντας τα ποιήματά της, δεν μπορούμε να μην αντιληφθούμε τη βαθιά αρχαιογνωσία της δημιουργού τους, την πίστη της στη διαχρονικότητα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, καθώς είναι έντονες και συχνές οι αναφορές σε αγαπημένα σύμβολα-πρόσωπα, τα οποία βρίσκουν στέγη στο δικό της κόσμο. Όμως έντονες είναι επίσης οι αναφορές που μαρτυρούν μια γενικότερη παιδεία και καλλιέργεια, μια ευρύτητα πνεύματος, που αγγίζει τον κόσμο όλων μας. 

Κυρίως όμως, διαβάζοντας τα ποιήματα της Ειρήνης ζωντανεύουν μπροστά μας εικόνες που συνθέτουν έναν κόσμο όπου κυριαρχούν τα συναισθήματα, τα ευθύβολα βλέμματα, τα χέρια, η σιωπή, η άμμος, η θάλασσα, ο ήχος μόνο των κυμάτων.... 

Ανάγκη δεν έχω από καμιά θεά να σταλάξει το θάρρος στο βλέμμα σας 
Μιλώ σας ανθρώπινα 
Και σας κοιτώ κατάματα 
Ίσια κατάβαθα στο παιδί 
Που κάποτε άπλωνε το βλέμμα του στη θάλασσα 
Κι όλα της γης τα χελιδόνια τ’ αγκαλιάζαν (λαθρομετανάστης) 

Ήρθαν τα σύννεφα και στάξαν στα χώματα μου δροσιά 
Βαριά βαριά ακουμπήσαν την αιθέρια υφή τους στα νωθρά μου ματόκλαδα 
Και θάρρεψα πως μου μηνούσαν την ελπίδα (εύθραυστον) 

Κι ένα καράβι 
Στα σπλάχνα του τον σήκωνε 
Κατάρτι καρφώθηκε μεσίστιο 
Στα φτερωτά του λόγια που φεύγανε κυνηγημένα 
Απ’ τα μάτια του 
Και λάμπαν φλογερά 
 Στα πέρατα του μαυροσύγνεφου ορίζοντα. (πίνακας) 

Εικόνες που μοιάζουν με το κρασί, όπως παρατήρησε κάποιος επισκέπτης στον ιστότοπο της Ειρήνης. Εκείνη μας το προσφέρει απλόχερα, με πλούσια εκφραστικά μέσα, γλώσσα που χωρίς να παρουσιάζει κάποια εκζήτηση, έχει υψηλή λογοτεχνική αξία, με λέξεις ενίοτε θλιμμένες αλλά πάντα τρυφερές. Κι εμείς το πίνουμε αχόρταγα. 

Δεν είναι εύκολο να πούμε τι ακριβώς είναι η ποίηση ούτε να προσεγγίσουμε με σιγουριά την ψυχή του ποιητή, μια και όταν μιλάμε για την ψυχή είναι πάντα σαν να μιλάμε για πλάσματα απόκοσμα. Ξέρω μόνο ότι διαβάζοντας τα ποιήματα της Ειρήνης ανοίγει μια πόρτα στον κόσμο των ιδεών και των συναισθημάτων και πως μπορώ, έτσι, να σταθώ στο κατώφλι της και να στοχαστώ ή να νιώσω τι σημαίνει να μοιράζομαι τον κόσμο μαζί με τους άλλους. Γι’ αυτό ακριβώς την ευχαριστώ πολύ.

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

επική ειρωνεία

Κράχτες

Νικολάι Σταβρόγκιν